Montag, 12. Oktober 2020

Radnaprozion mit Blechmusik

- Stichlerei im Johrmarker Dialekt -

Ich will jo net lästre, obwohl merr mer schun nohsaat, e Lästermaul zu sein, awwer mer fallt immer wedder uf, dass sich die Erinnerunge vun manche Leit, bsonders wann se älter werre, selbststännich mache, un iwer des därf merr doch redde odder schreiwe. Do passerts dann, dass in manche Käpp Gschichte entstehn, die wu so norr schwerlich odder gar net stattfunn hun. Un des passeert net norr in de Käpp vun de normale Mensche, sondern aah in de Großkoppete ehre Denkfabrike - ganz unabhängig vum Beruf. Sogar Geistliche känne vun so ooner Erinnerungsungenauichkeit betroff sein, un des nuff bis in Bischofskäpp. Des macht uns doch die geistliche Herre aah so menschlich, nett norr geistichi un körperlichi Grapscherei, vun der wu in de letzte Johre so vill verzählt werd.

Mer is do unlängst in der BANATER POST (15. September 2020) e Gschicht ufgfall, die wu mer als Exjohrmarker zumindest fraglich vorkumm is. Es handelt sich um e Interview mi'm pensioneerte Bischof Martin Roos. Wer des Interview gfeehrt hot, steht net gschrieb. Uf jede Fall hot der Gesprächspartner vun der Zeidung de pensioneerte, de herrisch Fachbegriff is emeritierte, Bischof gfroot, ob er sich noch an sei eerschte Bsuch in Maria Radna erinnre kann. Un was der heilich Mann geantwort hot, wär eigentlich aah e Stick forr in die Johrmarker Blechmusikgeschichte: "Meine erste Erinnerung bezieht sich auf die Pilgerreise von 1956 nach Maria Radna, an der ich als Kind teilgenommen habe. Ich erinnere mich aber auch lebhaft an die nächste Wallfahrt, im Jahre 1957, als ich am 2. August mit den Gläubigen von Jahrmarkt unter der Leitung von Sebastian Kräuter, damals Kaplan dieser Pfarrgemeinde und späterer Diözesanbischof, zum ersten Mal zu Fuß nach Radna ging. [...] Die Jahrmarkter Prozession bestand aus hunderten von Pilgern, vielleicht waren es sogar an die tausend Pilger. Begleitet wurde sie von der Blaskapelle. Da es damals drei davon im Dorf gab, spielten sie abwechselnd strophenweise und begleiteten die Gesänge der Pilger."

Asso ich muss gestehn, so oft hun ich noch nie e Interview geles. Die drei Blechmusikkapelle sin net wenicher wor. Es ware immer noch drei un sin's heit noch ... in der Zeidung. Des muss merr sich mol uf der Zung vergehn losse. In Johrmark, wu's nie e greeßri Gegnerschaft wie in der Musik gewwe hot, sin drei Kapelle, ich kann's net oft genuch soon, drei Kapelle!, mit ooner Prozion uf Radna gang. Wann se mit drei extra Prozione gepilgert wäre, kännt ich der Gschicht was abgewinne. Awwer alle drei mit ooner Prozion ...! (Kerweihe hun die Johrmarker ab 1974 jo aah so vill gemach, wivl Kapelle dass se grad ghat hadde.) Ich will jetzt net soon, dass ich des einfach net glaab, was de pensioneert Bischof do eme Zeidungsmann odder ooner Zeidungsfraa verzählt hot. Awwer forr Johrmarker Verhältnisse klingt des schlichtweg märchenhaft. Norr weil ich sowieso e unerschitterliche Glaawe hun, holl ich seiner Exzellenz die Gschicht ab – zumal der Mann aah e gschätzter Kerchehistoriker is.

Ich kann mer des alles norr so erkläre, dass de Wissenschaftler im Kerchemann uf Archive gstoß is, die wu bisher nimmand dorchgschaut hot, nemmol de Dr. Franz Metz aus München, der wu alles odder fast alles iwer die Kerchemusik im Banat waaß. Un Blechmusik bei der Prozion is jo aah Kerchemusik. Ich hun wirklich in meiner Kellerbibliothek nohgschaut, gsucht un gebläddert, bis ich was funn hun iwer die Kerche-Blechmusik.

In dem Buch Te Deum Laudamus – Contribuție la istoria muzicii bisericești din Banat - Beitrag zur Geschichte der Banater Kirchenmusik vum Franz Metz hun ich uf Seit 218 folgende Text funn: „De foarte mare importanță pentru cultura muzicală bănățeană a fost activitatea fanfarei Loris din Giarmata. Această orchestră a cântat la toate festivitățile besericești și la pelerinaje. [...] Peter Loris (*23 dec. 1876 Giarmata, 2 oct. 1952 Giarmata) a înființat în anul 1908 renumita orchestră Loris-Kapelle, care a cântat de multe ori și în cadrul unor mise festive în biserică. Fratele acestuia, Martin Loris (*6 martie 1885 Giarmata, 9 feb. 1966 Giarmata), a studiat la Szeged, după care a preluat un timp și conducerea fanfarei din comuna Săcălaz. […] Acești capelmaiștri au compus și câteva coruri bisericești cu acompaniament de fanfară, care au fost interpretate la Giarmata și Săcălaz.

In der Festschrift 100 Jahre Loris-Kapelle hun ich geles: „Erst 1947 begann Martin Loris, inzwischen nach Jahrmarkt zurückgekehrt, zusammen mit Ignaz Loris, dem Sohn von Peter Loris, die Neuorganisierung der Kapelle. […] Im Winter 1947/48 begannen sie mit der Ausbildung von neuen Schülern, die erstmals im August 1948 bei der Wallfahrt nach Maria Radna spielten. [...] Nach und nach verließen die Musikanten ihre „Insel weit im Weltenmeer“ und die Kapellmeister folgten. Hans Kaszner im September 1983 und Martin Schütt übernahm die dezimierte Kapelle. Mathias Loris junior im Jahre 1984, Mathias senior im September 1986. Die zurückgebliebenen Mitglieder der Loris-Kapelle spielten unter der Leitung von Mathias Linz weiter. Ab Oktober 1986 schlossen sich die verbliebenen Musikanten beider Kapellen zusammen und spielten unter der Leitung von Mathias Linz bis August 1989, die Wallfahrt nach Maria Radna.Merr kännt fast soon: Mit Maria Radna hot noh em Kriech wedder alles ongfang un mit Maria Radna hotʼs endgiltich ufgheert. Un des is de best Beweis, dass mer Johrmarker net norr arich fleißich un talenteert ware – un nateerlich noch immer sin - sondern aah heilich ... manche meh un annre wenicher. Bei aller Heilichkeit vun der Johrmarker Blechmusik hun ich in dee zwaa Bicher awwer nicks vun der Radnaprozion im Johr 1957 funn.

Awwer wer mich kennt, waaß, dass ich net so schnell ufgeb. Ich hun noh noch iʼme Buch mit de Referate vun der „Kulturtagung 2012 Sindelfingen“, des wu de Landesverband Baden-Württemberg vun der Landsmannschaft der Banater Schwaben rausgebrung hot, nohgschaut. Dort is e Beitrach vum Loris Matz drin unner dem Titel Blasmusik in der Gemeinde Jahrmarkt – Ein Beispiel des Musiklebens in den Banater Dörfern vor dem Ersten Weltkrieg. Asso vor em Eerschte Weltkriech. Do hätt ich doch gar net ninschaue misse. Awwer der wisst schun, mei Forschergeist un mei Wissensdrang hun mer ka Ruh geloss. Ich war so faszineert vun dee drei Johrmarker Blechmusikkapelle bei der Radnaprozion, dass ich sogar noh der berihmt Norl im Strohhaufe gsucht hun. Resultat? Nicks!

Noh is mer noch ingfall, dass es jo aah des Buch Jahrmarkt im Banat – Das Dorf rings um den Großen Brunnen gebt. Vleicht dort, hun ich mer gedenkt. Hoffnung hot mer die Artikeliwerschrift Kirche, kirchliche Einrichtungen, gschrieb vum Frombach Hans, gemach. Awwer ... nicks! Noo finn ich doch tatsächlich im näckste Kapitel, Von der Wiege bis zur Bahre, vum gleiche Verfasser e Text miʼm Titel Wallfahrt. Ka Silb vunʼre Blechmusik! Awwer dafür schun im eerschter Satz: „Die Wallfahrt nach Maria Radna findet für die Jahrmarkter vom 14. bis 16. August statt.“ Hoppla! Verzählt de pensioneert Bischof Roos net vunʼre Johrmarker Prozion am 2. August? Gut, es hot e klooni Prozion am 2. August aah gewwe. Awwer mit Blechmusik? Un glei drei Kapelle, die wu sich stropheweis im gleiche Lied abgewechselt hun?

Asso ich glaab net, dass der Mann uns heit, 63 Johr späder, e Bär ufbindle will mit seine Erinnerunge. Was machtʼn des forr e Sinn? Ich sin mer ganz sicher, der Kerchemann un Historiker stitzt sich uf Schrifte, die wu außer ehm nimmand kennt. (Ab 'me gewisse Alter kann merr Erlebtes un Gelesnes schun mol dorchnanner bringe, waaß sogar ich schun aus eigner Erfahrung.) Awwer irgendwu muss es die Archivschrift jo gewwe. Ich hun mer fest vorgholl, so lang nohzuforsche, in alle Archive uf dere Welt, bis ich beweise kann, dass de pensioneert Bischof Martin Roos recht hot. Des hot er forr sei Johrmarker Radnaprozionblechmusikgschicht aah wirklich verdient.

[Uf der Schanz, 2020]

Berns Toni


Keine Kommentare:

Kommentar veröffentlichen